Eerste hulp bij brandwonden

Wat is het?

Een brandwonde is een beschadiging van de huid en de eventueel onderliggende weefsels door blootstelling aan warmte, elektrische stroom of chemische stoffen.

Brandwonden worden ingedeeld volgens de ernst van de huidletsels:

Bij een eerstegraads brandwonde is er een beschadiging van de epidermis (de bovenste laag van de huid). De plek ziet er rood uit, is pijnlijk en zal door een verlies aan vocht droog en schilferig worden. De verbrande huid ziet er hetzelfde uit als bij verbranding door de zon.

Bij een oppervlakkige tweedegraads brandwonde is er schade aan epidermis en een deel van de dermis( de tweede, diepere laag van de huid). We spreken van een diepe tweedegraads brandwonde wanneer de volledige dermis ook is aangetast. In beide gevallen ontstaan er blaren. Om een onderscheid te kunnen maken tussen oppervlakkige en diepe tweedegraads brandwonde zijn de kleur en het gevoel van pijn bepalend. Bij een hevige pijn en een rood uitzicht is het een oppervlakkige brandwonde. Bij slechts milde pijn zijn de zenuwuiteinden ook beschadigd. Bij een bleek uitziende huid is er geen bloeddoorstroming meer door het verbranden van de bloedvaten. Deze twee tekenen wijzen op een diepe tweedegraads brandwonde. De behandeling van een oppervlakkige en een diepe tweedegraads brandwonde zijn totaal verschillend: een bezoek aan een arts is noodzakelijk wanneer er sprake is van een diepe brandwonde

Een derdegraads brandwonde is geelwit of bruin en voelt stug of leerachtig aan. Zowel de epidermis, de dermis als de hypodermis (de diepste laag van de huid) zijn aangetast. De wond doet geen pijn, terwijl het juist een ernstige verbranding is. De brandwonde is zo diep dat de zenuwuiteinden in de huid kapot zijn en dat zelfs de spieren beschadigd kunnen zijn. Als de huid nog erger verbrandt, ontstaan er zwarte plekken. Dit heet verkoling.

Niet alleen de ernst van de brandwonde is belangrijk maar ook de grootte van het oppervlak van het lichaam dat verbrand is. Wanneer je een eertsegraads brandwonde hebt over meer dan 10% van je lichaam, dan moet je toch naar een spoedarts of brandwondencentrum.

Wat kan ik eraan doen? Wat zijn de behandelingen?

De behandeling van brandwonden is afhankelijk van hun ernst, de plaats van verbranding, de grootte van de wonde en de leeftijd van het slachtoffer. In geval van een brandwonde is het belangrijk zo snel mogelijk uit te maken hoe ernstig het is. Een derde graads brandwonde moet met spoed behandeld worden in een gespecialiseerd centrum evenals een diepe tweedegraads brandwonde bij baby’s of ouderen. Voor alle andere brandwonden geldt de regel ‘ eerst water, de rest komt later’. Koel binnen de 20 minuten na de verbranding de huid met lauw (ongeveer 20°) stromend water af gedurende 20 minuten. Reinig nadien de wonde met fysiologisch water of een kleurloos ontsmettingsmiddel op basis van Chloorhexidine. Spoel dit vervolgens af.

Bedek de wonde met een steriel kompres om te vermijden dat er vuil in komt of de wonde besmet geraakt.

Advies van uw apotheker (om de werkzaamheid te verbeteren, de tolerantie te verhogen,…)

Na afkoeling en ontsmetting kan je op een eerstegraads brandwonde een kalmerende en wondhelende zalf aanbrengen.

Bij een oppervlakkinge tweedegraads brandwonde kan je een vetverband of zalf op basis van zilversulfadiazine gebruiken. Leg een dikke laag zalf op de wonde en dek ze vervolgens af met een steriel kompres. Zijn de blaren nog intact, laat ze dan staan. Ze bieden een natuurlijke bescherming tegen infectie. Zijn de blaren open dan ontsmet je deze met een waterige en kleurloze ontsmettende vloeistof.

Doet de brandwonde veel pijn, dan kan je een pijnstiller op basis van paracetamol innemen. Denk eraan voldoende water te drinken om uitdroging te voorkomen.

Hoe kan ik het voorkomen? Wat zijn uitlokkende factoren?

Ook de zon kan een eerstegraads brandwonde verzoorzaken. Om je te beschermen tegen zonnebrand, smeer je de huid in met een aangepaste zonnecrème.

Wat moet ik vermijden?

Een brandwonde ontsmet de huid niet. Zelfs bij een diepe tweedegraads brandwonde kunnen sommige ziektekiemen nog overleven. Elke brandwonde moet dus ontsmet worden. Was je handen voor de verzorging van een brandwonde met een ontsmettende zeep of maak gebruik van wegwerpbare handschoenen. Laat de blaren intact aangezien ze op natuurlijke wijze de huid beschermen tegen infectie. Is de blaar toch open , ontsmet ze met een kleurloze en waterige ontsmettende vloeistof.

Complementaire producten

Kleine, rode brandwonden zonder blaren kan je met fytotherapie behandelen. Calendula moedertinctuur heeft kalmerende, ontsmettende en wondhelende eigenschappen. Het kan gebruikt worden om de irritatie en jeuk te verlichten. Ook op een besmette wonde is dit bruikbaar. Als aanvulling op andere behandelingen kan je homeopathische granules gebruiken: bij een lichte eerstegraads brandwonde gebruik je Apis 5CH; bij blaarvorming (oppervlakkige tweedegraads brandwonde) zijn Cantharis 5CH of Causticum 5CH nuttig. Op een oppervlakkige eerstegraads brandwonde kan je essentiële olie van spijklavendel gebruiken om de roodheid snel aan te pakken.

Nuttige accessoires

Hydrocolloïde verbanden zorgen voor een uitstekende wondheling door het vochtig houden van de huid. Ze kleven ook niet in de wonde en vormen een beschermende gel door het contact met het wondvocht. Zorg ervoor dat de wonde, voor het gebruik van het verband, goed gereinigd en ontsmet wordt en laat het verband gedurende enkele dagen (3 à4) zitten tot het vanzelf loskomt.

Wanneer moet ik een arts raadplegen?

Bij een diepe tweedegraads brandwonde of een derdegraads brandwonde ga je best naar een spoedarts of brandwondecentrum. De belangrijkste complicatie van brandwonden is uitdroging met het risico op een ernstige bloeddrukdaling. Het risico op uitdroging stijgt naarmate de oppervlakte van de huid die verbrand is, groter wordt. Bij een verbrande lichaamsoppervlakte van meer dan 15% bij een volwassene (1% is grootte van handpalm van volwassene) of meer dan 10% voor kinderen, moet je een arts raadplegen. Voor kinderen onder de 5 jaar is dit vanaf 5%.

Wat bij ... (diabetes, zwangerschap)? Welke voorzorgen moet ik nemen?

Diabetespatiënten voelen vaak minder of geen pijn bij een wonde, door een beschadiging van de zenuwbanen als gevolg van een hoge bloedsuikerspiegel. Hou een brandwonde dus extra goed in de gaten. Ga bij twijfel over een eventuele infectie naar een arts.